Temel Linux Eğitimi Notları

Temel Linux Kullanımı

Linux işletim sistemini temel seviyede kullanmayı öğrenmek için bazı önemli komutlar ve kavramlar bulunmaktadır. Bu notlar, kullanıcı ve grup yönetimi, dosya izinleri, bağlantılar (linkler), process yönetimi ve SSH gibi temel konuları kapsamaktadır.

Kullanıcı ve Grup Yönetimi

# Yazılımcılar, Sistemciler ve Network adında 3 tane grup oluştur:
groupadd Yazilimcilar
groupadd Sistemciler
groupadd Network

# Yazilimci, Sistemci ve Network adında 3 tane kullanıcı oluştur:
useradd -m -s /bin/bash Yazilimci
useradd -m -s /bin/bash Sistemci
useradd -m -s /bin/bash Network

# Home dizinin altına ortak klasörler oluştur:
mkdir /home/Yazilim_Ortak
mkdir /home/Sistem_Ortak
mkdir /home/Network_Ortak
mkdir /home/genel

# Kullanıcıları uygun gruplara ekle ve şifrelerini belirle:
gpasswd -a Yazilimci Yazilimcilar
gpasswd -a Network Network
gpasswd -a Sistemci Sistemciler

passwd Yazilimci 
passwd Sistemci 
passwd Network 
        

Dosya ve Klasör İzinleri

# chown komutu ile dosya ve klasör sahipliğini değiştirebilirsiniz:
sudo chown -R :Sistemciler /home/Sistem_Ortak
sudo chown -R :Network /home/Network_Ortak
        

Sembolik ve Katı Bağlantılar

Sembolik Link: Kısayol gibi çalışır, kaynak dosyası silinirse çalışmaz.

ln -s KaynakURL HedefURL

Katı Link: Kaynak dosya silinse bile kullanılabilir, her iki dosya aynı disk alanını kullanır.

ln KaynakURL HedefURL

Process Yönetimi ve Görev Yöneticisi

# kill -l: Tüm kill sinyallerini listeler.
# sleep 1000 &: Arka planda 1000 saniye bekletir.
# top: Çalışan işlemleri gösterir.
# ps -aux: Hangi kullanıcı hangi işlemi çalıştırmış gösterir.
# htop: Grafikli bir şekilde işlem durumlarını gösterir.
# kill -9 : Belirtilen işlemi zorla durdurur.
        

SSH Kurulumu ve Bağlantı

# SSH sunucusunu kurmak:
apt install openssh-server

# SSH anahtarı oluşturmak:
ssh-keygen -t rsa -b 4096

# Anahtarı sunucuya kopyalamak:
ssh-copy-id user@ip_adresi
        

Apache Sunucu Kurulumu

# Kullanıcı ve grup oluşturma:
adduser lojistikci
groupadd lojistik

# Ürünler klasörünün sahibi patron, grubu şirket olacak şekilde ayarlama:
mkdir /home/ürünler
chown -R patron:sirket /home/ürünler/

# Yetkilendirme:
chmod g+s /home/ürünler/
chmod -R 770 /home/ürünler/
        

Görev Zamanlayıcı (crontab)

crontab -e: Görev zamanlayıcısını düzenlemek için kullanılır. Dakika, saat, gün, ay ve haftanın günü parametrelerini kullanarak belirli zamanlarda komut çalıştırılabilir.

15 1 1 * * > Her ayın ilk günü saat 14:15'te.
0 22 * * 1-5 > Hafta içi günlerde 22:00'de.
# www.crontab.guru sitesinde örnekleri inceleyebilirsiniz.
        

Diğer Komutlar

# getfacl: Kullanıcıların izinlerini gösterir.
# setfacl -R -m user:patron:rwx /home/ürünler: Patron kullanıcısına tam yetki verir.
# systemctl status: Hizmet durumunu kontrol eder.
# journalctl: Logları gösterir.
# cd /var/log: Log dosyalarının bulunduğu dizindir.